Tasiemiec karłowaty, szczurzy (Hymenolepis diminuta)

Hymenolepioza (hymenolepidoza, łac. hymenolepiosis, ang. hymenolepiasis) – Choroba wywołana infestacją tasiemcem karłowatym (Hymenolepiasis nana) albo tasiemcem szczurzym (H. diminuta). Jest najczęstszą w skali światowej tasiemczycą człowieka. W Polsce występuje rzadko, przede wszystkim u dzieci.

Etiologia

Chorobę wywołuje dwa pokrewne gatunki tasiemców z rodzaju Hymenolepis:

• tasiemiec karłowaty Hymenolepis nana
• tasiemiec szczurzy Hymenolepis diminuta

Są to pasożyty długości około 15-40 mm, składające się z uzbrojonej główki i około dwustu proglotydów.

Epidemiologia 

Hymenolepioza jest najczęstszą na świecie tasiemczycą. Hymenolepis nana jest częstszym gatunkiem niż Hymenolepis diminuta, ale zarażenia obu gatunkami notowano na całym świecie

Objawy kliniczne i przebieg

Większość infestacji Hymenolepis nana i H. diminuta przebiega bezobjawowo. W ciężkich zarażeniach tasiemiec doprowadza do uszkodzenia kosmków jelita cienkiego, objawiając się utratą łaknienia, spadkiem masy ciała, wymiotami, bólami brzucha, biegunkami, niepokojem ruchowym, drgawkami, zaburzeniami snu. Objawy są najbardziej nasilone u dzieci, zwłaszcza małych i niedożywionych. U dzieci starszych stwierdza się nierzadko okresowe remisje choroby lub samowyleczenia. U osób dorosłych objawy kliniczne, o ile wystąpią, zazwyczaj są skąpe.

Rozpoznanie

Rozpoznanie hymenolepiozy stawiane jest na podstawie badania koproskopowego - stwierdzenia w kale charakterystycznych jaj tasiemca. Jaja Hymenolepis są stosunkowo delikatne i w wyniku działania glicerolu mogą się szybko rozpadać, uniemożliwiając stwierdzenie jaj w rozmazie kału.

W uformowanym kale nie stwierdza się proglotydów pasożyta, ponieważ te rozpadają sie jeszcze w jelicie cienkim.

Jaja H. diminuta są okrągłe lub owalne, wielkości 70-86 na 60-80 µm, mają prążkowaną błoną zewnętrzną oraz cienką gładką błoną wewnętrzną. Przestrzeń między tymi błonami jest gładka lub słabo ziarnista. Onkosfera ma sześć haczyków.

Jaja H. nana są mniejsze niż H. diminuta, owalne, wielkości 30-55 µm. Na wewnętrznej błonie występują dwa bieguny, z których wychodzą filamenty, biegnące między błonami w liczbie 4 do 8. Onkosfera ma sześć haczyków.